Jolien Van Opdenbosch en Sarah Coppens zijn onze twee vrouwelijke meteorologen in het weerbureau in Ukkel. Sinds hun tienerjaren ontdekten ze hun passie voor het weer. Op deze internationale dag van vrouwen in de wetenschap (elk jaar op 11 februari) delen deze twee gedreven vrouwen graag met jullie hun werkervaringen in het weerbureau.
Passie voor weer én wetenschap
Sarahs passie voor het weer werd aangewakkerd tijdens haar tienerjaren toen ze leerde parapente vliegen. Jolien haar interesse in meteorologie, klimatologie en klimaatverandering werd gewekt in de derde graad van het middelbaar. "Omdat ik hier graag meer over wou weten en stiekem ook wou kunnen wat Frank Deboosere en Sabine Hagedoren dagelijks op TV doen, besloot ik geografie te studeren."
Ook Sarah studeerde geografie. In België bestaat er geen specifieke opleiding om meteorolo(o)g(e) te worden. Meteorologie is een toegepaste wetenschap, een wetenschappelijke achtergrond is voor deze job dus aangewezen. Tijdens haar studies volgde Sarah een inleidend vak over meteorologie. "Ik heb de kennis voor deze job niet tijdens mijn studies geleerd, maar wel van mijn collega's in het weerbureau", legt Sarah ons uit. "Een wetenschappelijke opleiding is nodig om in aanmerking te komen voor een job in het weerbureau. De luchtvaartafdeling van het leger organiseert wel specifieke cursussen weersvoorspelling die ook toegankelijk zijn voor universiteitsstudenten."
Het is precies deze cursus die Jolien volgde tijdens haar opleiding geografie. "In deze cursus werd de basis onderwezen die ik vandaag de dag nog steeds toepas en/of gebruik in het weerbureau. De cursus van weersvoorspelling was ongetwijfeld de leukste cursus tijdens mijn hele opleiding en meteen ook de eerste cursus waarbij we verplicht werden regelmatig naar buiten/boven te kijken. Toen deze positie op het KMI vrijkwam, twijfelde ik dan ook niet lang om me kandidaat te stellen. Het is een uitdagende job, maar het geeft je een boost van zodra je voorspelling accuraat is."
Sarah vertelt ons dat "bij meteorologie verschillende - en soms complexe - wetenschappelijke fenomenen een rol spelen en de atmosferische situatie analyseren vanuit wetenschappelijk oogpunt helpt om een goede weersverwachting op te stellen. Het operationele aspect van de job is hierbij belangrijk, waarbij op vaste tijdstippen meteorologische informatie gecommuniceerd moet worden, of beslissingen dienen genomen te worden waarbij we soms niet alle nodige wetenschappelijke informatie voorhanden hebben."
"Een andere belangrijke wetenschappelijke vaardigheid die een meteoroloog nodig heeft, is het kritisch analyseren van verschillende databronnen. Een meteoroloog maakt het verschil door de data te verfijnen en aan te passen aan de huidige weersituatie op basis van eigen inzichten en kennis. Een model wordt niet klakkeloos zonder nadenken gevolgd", vult Jolien aan.
Kortom, de wetenschappelijke kennis en kritische geest bij het analyseren en interpreteren van waarnemingen en modelgegevens zijn een unieke meerwaarde als meteoroloog.
Van waarnemingen en modellen naar weerbericht
Alvorens een weerbericht op te stellen, analyseren Jolien en Sarah uitvoerig de huidige weersituatie. "Hiervoor maken we gebruik van alle beschikbare waarnemingen, zoals bijvoorbeeld satellietbeelden, radarbeelden of meteorologische parameters afkomstig van verschillende weerstations verspreid over het land (temperatuur, luchtdruk, wind, vochtigheid, …)."
Nadien worden verschillende weermodellen met elkaar vergeleken en focussen ze op de modellen waarvan ze vermoeden dat ze de weersituatie op dat moment het beste benadert. “Elke model kent zijn ‘sterktes’ bij welbepaalde weersituaties. Het is door met resultaten van verschillende modellen te werken dat we ze beter leren interpreteren en correct gebruiken om een goede weersverwachting op te stellen. Het is aan ons, de meteorologen, om op basis van de weersituatie, snel een inschatting en juiste interpretatie te maken van welke weermodellen het meest geschikt zijn."
Om tenslotte een weerbericht te maken zoals het op onze website en applicatie staat, formuleren ze voor verschillende regio’s in België de weersverwachting. Hierbij houden ze rekening met lokale weerfenomenen, zoals bijvoorbeeld het effect van de zeebries, die niet altijd in de modellen vervat zitten.
Deze complexe en grote hoeveelheid aan informatie overbrengen in een kort en duidelijk weerbericht, vinden Jolien en Sarah een belangrijk onderdeel en ook één van de grootste uitdagingen van hun job.
"Wat voor zin zou het hebben om een goede weersverwachting op te stellen, en ze op een onduidelijke manier over te brengen naar het publiek? Het is voor mij precies deze taak dat mijn job als meteorologe compleet maakt. Het is echter geen eenvoudige taak, omdat je soms de neiging hebt om de weersituatie zo precies mogelijk en met veel detail uit te leggen, hetgeen de kernboodschap kan tenietdoen", vertelt Sarah.
Jolien licht verder toe: "Mensen willen weten of het warm/koud wordt, en of er (al dan niet) neerslag gaat vallen, en niet welk front voorbij trekt. Daarom proberen we de nadruk te leggen op de belangrijkste zaken, zonder ons te verliezen in details, al is dit niet altijd even makkelijk."
"Tijdens extreme weersituaties zoals bijvoorbeeld een storm, hebben we nog meer het gevoel dat we ons nuttig kunnen inzetten voor het KMI. We halen hier veel voldoening uit, en het voelt fijn om een bijdrage te leveren aan de bevolking", vertellen Jolien en Sarah. Op zo’n momenten kan het erg druk en stressvol zijn in het weerbureau. Een snelle, juiste en duidelijke communicatie met media, overheden en publiek is bij zo’n weersituaties des te belangrijker. Dit maakt het voor beide vrouwen net extra boeiend.
Geen nine-to-five job
De onregelmatige uren vinden beide vrouwen moeilijk, en het vraagt veel flexibiliteit van henzelf en hun omgeving. Toch hebben ze dit ervoor over: "elke dag en elk seizoen dient zich een nieuwe uitdaging met een nieuwe weersituatie aan", vertellen beide vrouwen. "Afhankelijk van de weersituatie wisselen drukke dagen zich af met minder drukke dagen, en zorgen de drie verschillende functies in het weerbureau (hoofdvoorspeller (weersverwachting op korte termijn), voorspeller voor middellange termijn en heel korte termijn) voor voldoende afwisseling", vertelt Jolien.
"Het operationele luik van het werk en het teamwerk bevallen me heel erg", vult Sarah aan. Jolien besluit: "Het is een atypische job met een atypisch werkschema en werkritme (werken op week- en weekenddagen, overdag en ’s nachts, lange shiften,…) en het vraagt dus een zeker aanpassingsvermogen, maar dit is het zeker waard."
Merken de vrouwen tijdens hun werk in het weerbureau een verschil tussen de jobuitoefening door mannen of vrouwen? Voor Sarah lijkt het een beetje kort door de bocht om de verschillen te linken aan het geslacht van de persoon die de weersverwachting opstelt. "Ik denk dat verschillen in deze job eerder gelinkt zijn aan de persoon die het werk uitvoert, dan wel aan het geslacht", verduidelijkt ze. Jolien voegt eraan toe dat het belangrijkste is dat er een accurate weersvoorspelling gemaakt wordt. Ze vindt het eerder een compliment dat het publiek niet kan onderscheiden of die door een man of vrouw wordt opgesteld.
En toen waren ze met twee
Toen Sarah bij het KMI startte, was ze erg verrast dat ze de eerste vrouw in het weerbureau was. Ze voelde haar wat vereerd, maar was ook vooral blij dat er eindelijk een vrouwelijke voorspeller was. Sinds de komst van Jolien in december 2019 zijn ze met twee.
"Destijds kreeg ik ‘de onregelmatige werkuren’ als verklaring voor het feit dat er geen vrouw bij het weerbureau werkte", vertelt Sarah. Hoewel dit volgens haar niet per se enkel een probleem vormt voor een vrouw. Haar mannelijke collega's, in het bijzonder deze met kinderen, kunnen ook dit probleem ervaren. Ook Jolien vindt het gek dat er zo weinig vrouwen werken bij het KMI, en dan zeker in het weerbureau. Beide vrouwen houden van hun job en hopelijk inspireren ze met dit interview andere vrouwen om in hun voetsporen te treden.